De ontwikkeling van taal en schrift

Al hebben we de menselijke taal zo’n 100.000 jaar, het schrift bestaat nog maar 5000 jaar. Dit was een proces dat eeuwen duurde en nog steeds verdergaat. Factoren als oorlogen, economie en volksverhuizingen hebben invloed op de ontwikkeling van een taal. Dat geldt natuurlijk ook voor nieuwe uitvindingen en ontdekkingen of het uit de mode raken van iets. Taal is nooit af. Elk tijdperk haalt er iets van weg en voegt er iets nieuws aan toe.

De beste uitvinding

We lezen en schrijven dagelijks zonder erbij na te denken. Het is net zo gewoon als ademen. Je ziet ergens letters en woorden, automatisch lees je die en je weet zelfs onbewust wat er staat. Taal en schrift zijn een normale aanwezigheid in ons dagelijks leven. Toch is er door de eeuwen heen, heel veel te doen geweest om het gesproken en geschreven woord. Samen met de boekdrukkunst is het schrift misschien wel de beste uitvinding ooit. Het zorgde dat kennis kon worden opgeslagen en doorgegeven. We kregen historisch inzicht mede dankzij geschreven bronnen. Zonder de kennis die via het schrift werd verkregen, zouden veel andere uitvindingen zelfs niet bestaan.

Lingua franca

Lingua franca is de meest gebruikte term voor een internationale voertaal. Het betekent letterlijk 'Frankische taal' en laat daarmee de invloed zien van de Franken in Europa sinds Karel de Grote heerste. In ons tijdperk is vooral het Engels belangrijk. Daar kun je tegenwoordig in de meeste landen ter wereld een aardig eind verder mee komen. Voor de muziekwereld geldt dat weer niet. Daar is de terminologie nog altijd in het Italiaans. Ook de eerste taal die ooit een lingua franca werd genoemd, was Italiaans. Het ging om een variant in het Middellandse Zeegebied tijdens de Middeleeuwen.

Koinè

Koinè is nog een woord voor een internationale voertaal. De naam komt van een Griekse taal die eens in grote delen van het Romeinse Rijk werd gesproken. Officieel wordt er taalkundig onderscheid gemaakt tussen lingua franca en koinè. Daarbij rekent men lingua franca dan als een afgesproken contacttaal zoals tijdens vergaderingen van ambtswege (denk aan de VN), terwijl een koinè de taal wordt genoemd die toevallig door gesprekspartners wordt gedeeld omdat iedereen die verstaat, zoals bij mensen uit de hele wereld die online op forums in het Engels met elkaar communiceren of toeristen die Engels spreken met de plaatselijke bevolking. In het dagelijks gebruik is de term koinè echter weinig bekend.

Historische lingua franca

De meest bekende historische lingua franca in Europa is het Latijn, de taal vooral van de wetenschap en religie. Van de Middeleeuwen tot en met de Renaissance behield het die positie, voordat het langzaam stierf nadat het Frans die rol overnam. In de negentiende eeuw was alleen het Frans de lingua franca in de politiek en cultuur terwijl het Duits in de wetenschap werd gebruikt. Het Russisch was de internationale voertaal in het Oostblok na de Tweede Wereldoorlog. Tot de val van de Berlijnse muur, bleef dat zo. Na het einde van communisme verminderde ook de internationale invloed van de Russische taal. Nu is Engels het meest gebruikt op alle internationale vlakken.